Податоците добиени од вселенскиот телескоп Hubble потврдија дека започнала нова „сезона на дамки“ на Сатурн.
Поточно, на прстените на оваа планета се појавуваат чудни дамки. Сè уште не знаеме што ги предизвикува. Научниците се надеваат дека по подетални набудувања ќе откријат зошто се формираат дамките и зошто се сезонски по природа, или зошто се појавуваат во одредени периоди од годините на Сатурн.
„Благодарение на програмата OPAL на Hubble, која ја гради архивата на податоци за планетите од крајниот дел на Сончевиот Систем, оваа сезона ќе се посвети повеќе време на проучување на дамките на Сатурн“, рече планетарниот научник Ејми Сајмон од НАСА, пренесува Science Alert.
Овие дамки првпат ги забележавме на фотографии на двете сонди Voyager кои прелетаа покрај Сатурн во 1980 и 1981 година. Понатамошни набудувања открија некои други необични аспекти на овој феномен. Поточно, дамките обично изгледаат темни одозгора, додека одоздола најчесто тие изгледаат светли и не се секогаш присутни.
Во најголем дел, тие се појавуваат само во пролетта и есента на Сатурн, околу рамноденицата и исчезнуваат во текот на летото и зимата, во периодот на солстициј. Иако Сатурн е многу различен на многу начини, постои една слична карактеристика. Двете планети имаат значителен аксијален наклон во однос на нивната орбитална рамнина; за Земјата, овој наклон е 23,45 степени, а за Сатурн 26,73 степени.
Поради овој наклон, жителите на Земјата може да уживаат во промените на годишните времиња. За време на орбитата околу ѕвездата, нашата северна и јужна хемисфера добиваат повеќе или помалку сончева светлина, во зависност од тоа дали се навалени кон Сонцето или не.
Сатурн исто така поминува низ слични годишни времиња или сезони, како и неговите прстени. Поточно, за време на солстициј, прстените се навалени кон Сонцето, а за рамноденица му ги покажуваат своите рабови. Бидејќи Сатурн е многу подалеку од Сонцето од Земјата, има подолга година. На Сатурн му се потребни 29 години да го обиколи Сонцето, а секоја сезона трае околу 7 години.
После децении набудување, откриено е дека дамките обично почнуваат да се појавуваат околу четири години пред рамноденицата. Следната рамноденица на Сатурн е во 2025 година, а експертите проценуваат дека сезоната на дамки започнала во 2021 година.
„И покрај годините на детални набудувања со мисијата Cassini, не можевме да го предвидиме точниот почеток и времетраењето на сезоните. Тоа е како предвидување на првото невреме за време на сезоната на урагани“, објаснува Сајмон.
Ако се земе предвид дека вселенскиот телескоп Hubble има проект за набудување на планетите на надворешниот Сончев Систем (Outer Planet Atmospheres Legacy, OPAL), Сајмон и нејзините колеги ги анализирале собраните информации и барале знаци на дамки во набљудувањата од 2021 и 2022 година. Точно според планот, дамките се појавија во 2021 година.
Научниците имаат некои идеи за причината за дамките. Податоците од неколку мисии, вклучително и Voyager, укажуваат дека дамките се состојат од честички од прашина од прстените кои се одвоиле од ледените парчиња. Имено, кога сончевиот ветер комуницира со магнетното поле на Сатурн, создава наелектризирана околина.
Оваа околина може да влијае на наелектризираните честички од прашина што предизвикуваат нивно електростатско лепење и привремено создавајќи погусти дамки од прашина во прстените. Но, сè уште не знаеме дали ова е навистина причина за овие необични дамки или зошто се сезонски феномен. Да се надеваме дека понатамошните набудувања на Hubble ќе ни помогнат во решението на оваа вселенска енигма.
Истражувањето Hubble Detects the Start of a New Saturn Ring Spoke Season беше објавено во стручното списание Geophysical Research Letters.
