Плимните сили, во комбинација со повлажните струи во јадрото на Земјата и прераспределбата на ледените плочи на нејзината површина, предизвикуваат стапката на вртење на планетата малку да варира од година во година. Токму поради оваа причина климатските промени ја забавуваат ротацијата на планетата Земја, пишува The Economist.
„Совршениот“ ден треба да има 86.400 секунди; 24 часа за Земјата да ротира околу својата оска, 60 минути во секој час и 60 секунди во секоја минута.
Но, очигледната прецизност на овие едноставни пресметки ја игнорира реалноста на планетарните тела.
Овој „совршен“ ден со такви параметри беше исфрлен во 1967 година со дефиницијата за „нова секунда“, изведена од вибрациите на атомите на цезиум во екстремно прецизни атомски часовници.
Двете секунди, соларни и атомски, се речиси целосно еднакви, но во пракса тоа не е така, пишува The Economist.
Престапната 1972 година, на пример, требаше да има 31.622.400 секунди. Меѓутоа, во атомски секунди, целото патување на Земјата околу Сонцето траело 31.622.401,14 секунди. Како резултат на тоа, беа додадени две дополнителни секунди: првите „престапни секунди“. Едната, на 30 јуни истата година го надокнади заостанувањето; другата ја очекуваше претстојната дополнителна. Додадено бешее во последен момент на последниот ден од годината.
За некое време, престапните секунди беа секојдневие. Помеѓу 1972 и 2016 година ги имаше 27. Поради постепеното забрзување на ротацијата на Земјата што им овозможило на сончевите секунди да стигнат до атомските секунди, тие оттогаш исчезнаа. Всушност, во следните неколку години, истражувачите од Меѓународната служба за ротација на Земјата (IERS), телото кое одлучува кога треба да паднат престапните секунди, можеби ќе треба да спроведат сосема нова „негативна престапна секунда“. Ваквите прилагодувања се вознемирувачки изгледи за организациите кои се потпираат на совршен тајминг, од берзите до енергетските мрежи. Но, една нова студија сугерира дека климатските промени ќе им купат добредојдено дополнително време.
Во трудот објавен во списанието Nature во март, Данкан Агњу, геофизичар со интерес за тајмингот на Универзитетот „Калифорнија“ во Сан Диего, ги сецирал различните фактори кои предизвикуваат забрзување на вртењето на Земјата. За да го направи тоа, тој користел низа извори на податоци, вклучувајќи ласерски мерења на растојанието помеѓу Земјата и Месечината, пертурбации на гравитацијата на Земјата и записи за древни затемнувања. Делумно одговорни за неодамнешното забрзување, заклучи тој, се струите кои се пробиваат низ стопеното јадро на Земјата.
Топењето на поларната ледена покривка од крајот на последното ледено доба, пред 12.000 години, исто така ја направи Земјата побрзо да се врти. Нивното последователно исчезнување дозволи Земјината кора да се врати и да стане сферична. Ова предизвика забрзување на ротацијата на планетата.
Агњу, исто така, откри дека ефектите се движат во друга насока.
Во последните децении, климатските промени ги намалија ледените плочи на Гренланд и Антарктикот, придвижувајќи ја водната маса од копно во океаните каде што може да се прераспредели. Со намалување на масата и на Гренланд и на Антарктикот, нивната гравитација се намалува, со нето ефект на „оттурнување“ на водата подалеку од нивните брегови. Водата изгубена од ледената покривка на Гренланд на крајот најмногу се акумулира околу екваторот и на јужната хемисфера. Спротивното, повеќе или помалку, важи за водата што се ослободува од ледената покривка на Антарктикот. Научниците следејќи како сета оваа водена маса се движи од земја до океан, последователно открија поместување од половите кон екваторот. Ова значи дека струкот на Земјата „е подебел“, вели Џонатан Бамбер, глациолог од Универзитетот во Бристол. Ефектот не е огромен - се мери во милиметри годишно - но сепак е доволен за да се изврши „ефект на сопирање“ на вртењето на Земјата.
Токму оваа ситуација, задебелувањето на Земјината кора и забавувањето на кората, ја одложува потребата од негативна престапна секунда. Без климатски промени, сегашните трендови сугерираат дека IERS ќе мора да спроведе една во рок од само две години. Пресметките на Агњу сугерираат дека ќе имаат рок до 2029 година.
Алтернативно, како што некои сугерираа, IERS би можел да го искористи тоа време за целосно да го елиминира концептот. Сончевите секунди и атомските секунди веќе се дозволени да се разликуваат за една секунда. Продолжувањето на таа толеранција на една минута веројатно би ја елиминирало потребата за престапни секунди од секаков вид во следните децении. За времемерите ширум светот, тој ден може да биде толку блиску до совршениот како некогаш.
